MIDI Klavye Seçme Rehberi
İster profesyonel olarak ister amatör olarak bilgisayarla müzik prodüksiyonu yapıyor olun, bir şekilde Midi klavyelerle yolunuz kesişiyor. Hatta bazen elinizdeki bir elektronik klavye ya da elektro piyano’nun USB veya standart MIDI çıkışıyla bir şekilde bilgisayarınıza bağlasanız bile, kimi zaman kullandığınız müzik yazılımlarını ve soft synth’lerin özelliklerini daha hızlı kullanabilmek veya performans yapabilmek için yine kontrol özellikli bir midi klavye ya da sadece kontrol arayüzlerine ihtiyaç duyabiliyorsunuz.
Biz de bu yazımızda konu olarak midi klavyelerin genel olarak birbirinden farkları ve ihtiyaçlarımıza göre doğru ürün seçmek için bilgi sahibi olmamız gereken bazı önemli noktaları konuşacağız...
MIDI Klavye seçimi için ürünlerin genel özelliklerini 4 gruba ayırdık:
Oktav seçimi: Oktav +/- özelliğini kullanmadan, klavyenizin ses sahasının ne olması gerektiği ile ilgili ilk akla gelen seçim konusudur. Yaptığınız müzik türü veya performansla doğrudan bağlantılı olan, klavyenin taşınabilirliğini de etkileyen önemli bir konu. MIDI klavyeniz kaç tuşlu veya başka bir değişle kaç oktav olsun istersiniz?
Midi klavyeleri birbirinden ayıran en temel özelliklerden biri hiç şüphesiz tuş sayısı, bir başka değişle 12 yarım sesten oluşan bir oktavlık ses dizisinden kaç tane sunduğudur. Öyle ya, bir kullanıcı sadece beat üretmek veya kayıtlarını tek el ile melodi/akor çalarak yapacak olduğundan 25 tuş bir midi klavye işini görecekken, piyano tuşesi ve ses sahasına alışkın, özellikle klasik piyano kökenli başka bir kullanıcı 88 tuş çekiç aksiyonlu bir MIDI klavyeyi tercih etmek isteyebilecektir.
Bir başka kullanıcı ise en çok kullanılan ses sahasının elinin altında olmasını yeterli bulduğu için 49 veya 61 tuş (4 ve 5 oktav) bir klavyeyi seçebileceği gibi, bir başka kullanıcı hem yer kaplamayıp rahat taşınması, hem de klavye tuşundan ziyade MIDI özellikleriyle ilgilendiği için küçük tuşlara sahip bir MIDI klavye seçmek isteyebilecektir…
Bu şekilde örnekleri çoğaltabiliriz. Her farklı kullanıcı profili için farklı oktav seçenekleri öne çıkabilmektedir. Bu sebeple kullanım alanınızı ve kullanım şeklinizi önceden belirlemeniz bir çok modeli seçim sırasında çok rahat elemenize yardımcı olacaktır.
Tuşe Yapısı Seçimi:
Sırada tuş mekanizmasının yapısına, tuş boyutlarının ihtiyaca göre belirlenmesi ve artık standart olan Velocity (tuş hassasiyeti) ve daha az ihtiyaç duyulan bir özellik olsa da Aftertouch (bastıktan sonra tuşlara baskı uygulayarak atanan bir MIDI fonksiyonunu tetiklemek) özelliklerine karar vermemiz gerekiyor:
Piyano tuşesi arayışında olan kullanıcılar için, çekiç aksiyon (Hammer Action) olarak tabir ettiğimiz yapıda veya tuşlarının ağırlık ya da sert yaylar kullanılarak piyano tepkisine yakın performans verdiği, genellikle 88, 76 ya da 73 tuş klavyelerde kullanılan, mümkün olduğu kadar akustik piyanolara yakın bir çalım performansı hedeflenen, tam piyano tuşesi ebatlarında üretilen klavye tuşeleri daha tatmin edici olacaktır.
Diğer farklı seçeneklerden bazıları ise; yarı-ağır tuşeli (Semi-Weighted) olarak adlandırılan, tuşu üretenlerin tercihlerine göre genellikle tuşların altı kapalı ama büyüklüğü standart synthesizer tuşe gibi olan ve piyano ile synthesizer tuşe arası bir ağırlık performansı sunan klavye tuşeleri, ayrıca standart tuşe dediğimiz bir çok elektronik synthesizer’da kullanılan birbirine benzer ağırlık ve tepki performansı sunan, orta büyüklükteki standart tuşe çeşidi ve son olarak taşınabilirlik ihtiyacı nedeniyle standart tuşeden de küçük bir yapıya sahip, yaklaşık olarak çocuklar için üretilmiş elektronik klavyelerinde gördüğümüz tuşeye benzeyen küçük tuş yapısına sahip tuş takımı klavye çeşitleri mevcuttur. Tuşe mekanizma ve ebat seçimimizi bu kriterlere göre ayırabiliriz.
Bu bölümün başında da belirttiğimiz gibi, Velocity adı verilen tuş hassasiyeti özelliği artık tüm MIDI klavyelerde tatmin edici veya yetersiz de olsa standart olarak bulunan, çaldığımız müzik yada vurmalı performansına yorum katabilmemiz için ses şiddetini parmak vuruşlarımızın basıncına göre şekillendirebilmemize olanak tanıyan mutlak olması gereken bir fonksiyondur.
Pek tabii ki klavye yapısı isimleri birbirine benzese de farklı üreticilerin aynı tür tuşe adı altında satışa sundukları klavyelerin tuşe yapıları birbirinden farklı ağırlık/mekanizma, boyut ya da tepki süreleri olabiliyor. Bu sebeple tuşe konusuna önem veriyorsanız satın almadan önce klavyeyi denemenizde fayda var.
Kontrol özellikleri tercihleri:
Özellikle sahne performans veya yoğun sanal enstrüman, miks ve otomasyon kullanım ihtiyaçlarınızda iş akışınızı hızlandıracak, hatta bilgisayar klavyesi ve Mouse kullanımınızı en aza indirecek pek çok kontrol özelliğine sahip MIDI klavye ve klavyesiz kontrol yüzeyleri kullanıcılara sunulmaktadır.
Bu kontrol özelliklerini genel olarak: Fader (sürgü), Knob (potans), Button (düğme), Transport panel (kayıt yazılımlarındaki Rec, Play, Stop, ileri-geri…vs), Trigger Pad (davul ve sample tetiklemek için hassas-kare şeklinde ışılı/ışıksız pad’ler), XY-dokunmatik pad… gibi adlarından da anlaşılacağı gibi farklı özelliklerdeki atanabilir kontrol özellikleri olarak detaylandırabiliriz.
Bu kontrol özelliklerini kayıt yazılımlarının (DAW), sanal enstrümanların (Software Instruments) ve efekt eklenti yazılımlarının (Plug-In) fonksiyonlarına karşılık olarak atayarak bu özellikleri kolay bir şekilde kullanıp, aynı zamanda nota, davul ve sample (örnekleme) performans yapıp, miks/otomasyon işlemlerini kolaylaştırabileceğiniz kısa yollar olarak düşünebilirsiniz.
Temel olarak kontrol özellikli ortalama bir 49-61 tuşlu MIDI klavye “ 1 adet Transport paneli, 8’er adet Fader, Button, Knob ve Trigger Pad” gibi kontrol elemanlarını barındırdığından, MIDI klavye seçiminde fazla detay aramayan kullanıcılar için yeterli olacaktır.
Pek tabii ki ihtiyaç olan kontrol özelliklerini en başta belirleyip, bütçeye göre doğru bir seçim yapmak da bir diğer yöntem.
MIDI Klavyeler Üzerindeki bağlantı ve kontrol özellikleri hakkındaki daha detaylı yazımızı okumak için tıklayabilirsiniz
Bağlantı Özellikleri Seçimi:
Teknolojinin ilerlemesiyle birlikte artık tüm MIDI klavyelerde hem MIDI bilgileri, hem de enerji ihtiyacını karşılayabilen USB MIDI bağlantısı standart olarak yer alıyor. Bu sebeple bazı üreticiler farklı MIDI ekipmanlarla MIDI klavyenizi kullanmaya da imkan sağlayan standart-5 iğneli MIDI bağlantısını özellikle orta klasman ürünlerinde bulundurmamaktalar. (Bu tip ürünlerde harici güç adaptörü girişi ve kutu içeriklerinde bir güç adaptörü haliyle yer almıyorlar) Özellikle Analog veya Digital Synthesizer’lar ve ses modülleri ile MIDI klavyelerini kullanmak isteyenler, satın alacağınız üründe standart MIDI çıkışı olup-olmadığını kontrol etmeniz gerekmektedir.
Özellikle Analog Synthesizer’lar ve Davul makinalarında (Drum machine) bulunan ve MIDI protokolünden önce bu tip ekipmanların haberleşip birlikte çalışmasını sağlayan ve bu sıralar yine gündemde olan CV (Control Voltage) (Gate, Pitch, Modulation … vs) gibi bağlantıların yer alması, bu tarz ekipmanlarla klavyesini kullanmak isteyenler için ihtiyaç olabilecek diğer bağlantı çeşitleridir.
Bir de sanal enstrümanlarımızı bir nefesli enstrüman gibi daha gerçekçi bir tavırla çalabilmemize katkı sağlayan Breath Control bağlantısına imkan veren klavyeler de piyasada mevcut. Böyle bir performans ihtiyacı için gerçekten işinizi kolaylaştıracak bir özellik…
Bazı klavyeler tak-çalıştır özelliğine sahip olsa da kontrol özelliklerine sahip midi klavyeler genellik bir sürücü (driver) ile sisteminize kurulabiliyor (bilgisayar için) ve/veya kullandığınız yazılım içerisinden tanıtmak/MIDI ekipman bölümünden ürünü veya kullandığı MIDI Protokolünü seçmek gerekebiliyor. Bu da ek bir bilgi olarak aklımızda olsun.
Müzik üretiminizde temel ekipmanlarınızdan biri olan MIDI klavyelerinizi ihtiyacınıza göre daha kolay bir şekilde seçebilmeniz için aklımıza gelen genel özellikleri bir yazı altında sizlere aktarmaya çalıştık.
Müzik dolu günler dileriz.
İTÜ TMDK Kompozisyon Bölümü mezunu, prodüktör ve tuşlu çalgılar performans müzisyenidir. 2009 yılından beri Compel Müzik A.Ş. satış departmanında görevlidir.
İLGİLİ YAZILAR
Dawless jam performans sanatçısı Dilgecan Yoncu'nun, Sheeran Loopers Looper +'ı incelediği seriyi izlediniz mi?
Dawless jam performans sanatçısı Dilgecan Yoncu'nun, RØDE Wireless GO II ve Lavalier GO'yu incelediği videoyu izlediniz mi?
Dawless jam performans sanatçısı Dilgecan Yoncu'nun, HeadRush Prime'ı incelediği seriyi izlediniz mi?
Dawless jam performans sanatçısı Dilgecan Yoncu'nun, Arturia MiniFreak'i incelediği seriyi izlediniz mi?
Dawless jam performans sanatçısı Dilgecan Yoncu'nun, Arturia PolyBrute'ü incelediği seriyi izlediniz mi?
Dawless jam performans sanatçısı Dilgecan Yoncu'nun, HeadRush Looperboard'un genel özellikleri ve setup’ına kattığı güzelliklerinden bahsettiği seriyi izleyin!
